يکي از معجزات علمي و عملي پيامبر اکرم (ص) که به تصريح قرآن در ساية عبوديت آن حضرت رخ داده، معراج ايشان است که در احاديث شيعه و سنّي به صورت متواتر آمده است؛ ليکن دربارة جزئيات آن مانند زمان، مکان، چگونگي و جسماني و روحاني بودن و ساير جزئيات آن، اختلاف نظرهايي وجود دارد که در شعر فارسي نيز انعکاس پيدا کرده است؛ از اين رو، پژوهش حاضر، با هدف مطالعه و سنجش ديدگاه سخنوران در اين زمينه، به روش توصيفي- تحليلي، به بررسي معراج حضرت محمّد(ص) در نعتيات نبوي مثنوي هاي شعر فارسي از سنايي تا شيخ محمود شبستري پرداخته است. يافته ها نشان مي دهد که نظامي و عطار در تمام ابعاد معراج از قبيل کيفيت، مکان، زمان، وسيله، همسفران و رهاوردهاي معراج سخن گفته اند؛ ليکن بقية سخنوران به برخي از اين ابعاد پرداخته اند. توجّه به رهاوردهاي معراج، بيشترين بسامد و فراواني را دارد و تمامي شعراي مورد بحث به آن توجّه کرده اند. عطار در مثنوي هاي خود، هفت رهاورد و نظامي، شش رهاورد براي معراج برشمرده اند.
|