|
قصّه‌های عاميانه با پيشينه‌ای ديرينه، حامل نكات ارزنده‌ای هستند. در نتيجه، ضرورت دارد، اين متون از زوايای مختلف مورد پژوهش قرار گیرند. دو تا از اين آثار، قصّۀ حمزه‌نامه و حسين كردشبستری است كه در زمان صفويان مكتوب شده‌اند. در اين متون، ابياتی به كار رفته كه با هم مقايسه شده‌اند. روش تحقيق در اين مقاله، توصيفي-تحليلی است. در‌مقدمه و متن حمزه‌نامه 120 بيت به كار رفته، كه بسياری از آن‌ها تكرار شده‌اند، ولی در متن حسين كرد 40 بيت به كار رفته است. اشعار اين كتب به موضوعات مدحي، اندرزي، اجتماعي، حماسي، عاشقانه، دعايی و توصيفی دسته‌بندی شده‌اند. بعضی از تشابهات اين دو اثر عبارتند از: مذهبی بودن، حماسی بودن، عاميانه بودن و ... اين دو قصّه، تا مدت مديدی به شيوۀ نقالی و شفاهی بيان مي‌شدند. نويسندۀ هر دو اثر نيز نامعلوم است، نثر هر دو، ساده و عاميانه است، اگرچه در حمزه‌نامه اندكی نثر متكلّف مشاهده مي‌شود. تفاوت‌های دو اثر: حمزه‌نامه حجيم‌تر و دارای واژگان اصيل و كهن فارسی بيشتری است، امّا در قصّۀ حسين كرد واژگان تركی، عاميانه‌تر و جديدتر به كار رفته، قدمت حمزه‌نامه نيز بيشتر است. تكرار ابيات در دو كتاب زياد است، ولی ابيات تكراری در حمزه‌نامه خيلی بيشتر است. بسياری از مطالب حمزه‌نامه تناسب زمانی ندارند، امّا مطالب تاريخی و جغرافيايی حسين كرد به حقيقت نزديك‌ترند. بعضی از اشعاری كه در اين دو متن به كار رفته از فردوسي، نظامی و ... است. تشابه و تفاوت‌های هر دو كتاب با مثال، جدول، آمار و درصد، در ادامه نشان داده شده است.
|
