نویسندگان

چکیده مقاله

 ماده تاریخ یکی از صنایع شعری و از نمونه های استفادۀ از واژه ها برای ثبت تاریخ یک واقعه است. این فن در ادب فارسی موضوعی است که تاکنون تحقیق علمی جامعی درباره آن صورت نگرفته است. اگرچه توجّه خاص به موضوع و تلاش مؤلفین ماده تاریخ در گردآوری شواهد و حلّ و محاسبه ماده تاریخ ها و گاه اصلاح آن ها شایان تحسین است. اخیراً از میان آثار و متون کهن فارسی رساله ای از شاعری ناشناخته در قرن دهم به نام حلیمی شیروانی(1) با عنوان«قواعدالتّواریخ»تصحیح و در قالب بخشی از رساله دکتری (2) منتشر شده که حاصل چندین سال تلاش و تحقیق در مورد ماده تاریخ است. در مقدمه این رساله به انگیزه مؤلف در ماده تاریخ سازی، پیشینه ماده تاریخ، شیوه محاسبه ماده تاریخ، منابع مورد استفاده مؤلف و از همه مهم تر به شیوه ها و اسلوب های ساخت آن اشاره شده است. البتّه در بین این شواهدِ منظوم، نمونه های سست و کم ارزش هم دیده می شود که بعضاَ از اختلال وزن و قافیه نیز عاری نیست. در این پژوهش نویافته های حلیمی شیروانی در ماده تاریخ و انواع آن مورد بررسی قرارگرفته است. حلیمی بیش از چهارده اسلوب در ماده تاریخ سرایی دارد که هر کدام از آن ها می تواند در نوع خود بی همتا یا کم نظیر باشد. در این میان، نوع معمّاسرایی به شیوه های مختلف، مهارت و توانایی حلیمی را در سرودن ماده تاریخ برجسته می نماید.