نویسندگان

چکیده مقاله

«ارتباط» برای رومن یاکوبسن(1896-1982) زبان شناس و نظریه پرداز روسی، نیروی اصلی شکل دهندة فرم و جایگاه رخداد زبانی است که علاوه بر تعیین ترکیب بندی، کارکردهای گوناگون آن را هم مشخّص می کند. بر این اساس، هر متنی برخوردار از الگوهای مجازی ارتباطی است که ساختار این الگوها درون شش عنصر: فرستنده، گیرنده، موضوع، تماس، پیام و رمزگان هویّت می یابد. شدّت و ضعف این ارتباط ها و فراز و فرود آن ها، تعیین کنندة کارکرد و شکل متن است؛ یعنی به نسبت این که، کانون ارتباط در کدام عنصر متمرکز باشد، نقش و کارکرد متن مشخّص می گردد. پژوهندگان جستار حاضر، با تکیه بر نظریة ارتباطی یاکوبسن، فرم و جایگاه 418 گزارة شعری «قصّة شیخ صنعان» را که روایتی از عطّار نیشابوری (540-618ق) در منطق الطّیر است، به شیوة محتوایی بررسی کرده سپس، با استفاده از توصیف هم بستگی ارتباط میان بیت ها را برای دست یابی به سطوح مختلف معنایی تحلیل کرده به این مهم دست یافته اند که، نقطة ثقل ارتباطی این روایت، روی عنصر گیرنده متمرکز است. پررنگ بودن این شگرد ارتباطی، سبب می شود که برابر با آرای یاکوبسن، روایت اخیر عطار، برخوردار از کارکرد ترغیبی باشد.