مقاله


کد مقاله : 14020301285531

عنوان مقاله : کارکرد ضمیرهای شناور در شعر حافظ (با نگاهی به آراء عبدالقاهر جرجانی)

نشریه شماره : 33 فصل بهار 1402

مشاهده شده : 177

فایل های مقاله : 7/13 MB


نویسندگان

  نام و نام خانوادگی پست الکترونیک مرتبه علمی مدرک تحصیلی مسئول
1 مریم فیاضی maryamfayazi86@yahoo.com دانشجو دانشجوی دکترا
2 فرهاد طهماسبی farhad.tahmasbi@yahoo.com دانشیار دکترا
3 بابک فرزانه dr.farzaneh@gmail.com استاد دکترا

چکیده مقاله

ضمایر از جمله شناورترین عناصر و اجزای بافت شعری‌اند. در بافت شعریِ منسجم که تمامی اجزاء برای یکپارچگیِ آن نقش ایفا می‌کنند، ضمایر، با آن که جانشین و به ظاهر از کوچک‌ترین اجزای کلامند، از امکانات زبانیِ بالایی برخوردارند. حافظ با حذف اسم و جانشینیِ ضمیر از یک سو و شناور کردن ضمیر از سوی دیگر، حرکت و پویاییِ شعرش را نیز تقویت می‌کند. در این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی، مواردی از قابلیت‌های ضمیر در شعر حافظ، از جنبۀ شناوری و حرکت، بررسی می‌شود. با توجه به تأکید جرجانی بر وحدت اجزای کلام و اهمیت محل استقرار لفظ در بافتی منسجم برای افادۀ بهترین معنا، به امکاناتِ زبانیِ ضمایرِ شناور و تغییراتِ فزاینده‌ای که در شعر حافظ، پدید آورده‌است، می‌پردازیم. حاصل این پژوهش نشان می‌دهد، شناور شدن ضمایر، علاوه بر نقش‌آفرینی‌های متعدد، به گسترش معنا، ایجاد ارتباط در محورهای افقی و عمودی، توسع شمول مخاطب و مرجع، فراهنجاری و برجستگیِ زبانِ شعر او می‌انجامد.