چنیسرنامه منظومهای نویافته از ادراکی بیگلاری در قرن یازدهم، به وزن و سبک خسرو و شیرین نظامی میباشد. موضوع این منظومه عشق لیلا و چنیسرشاه که گویای سقوط یکی از بندگان باوفای خدا از جایگاه والای خویش است، زیرا او مقام والای خود را با چیز دونپایهی دیگر عوض میکند، مختصات وفا و وفاداری در این منظومه 1- حُسن، 2- عشق 3- وفاداری 4- جفا و خیانت 5- رقابت عشاق به وصال معشوقشان 6- نقشههایی که بانوان برای دستیابی به یار و عشقشان میکشیدند و خدعههایی که بهکار میبردند. داد و ستد نمودن معشوق و مبادلهی آن با اشیاء گرانبهای دنیوی و مادّیات است. مختصات ارزش وفا در ویس و رامین از اسعد گرگانی بسیار گستاخانه انتخاب شده است. این داستان برای جلوه دادن وفا و وفادری و عشق در داستان از تجربیات عاشقانه در زندگی اجتماعی و واقعیّات آن در زندگی خود، مردم و حکومت سخن میگوید. همچنین علاوهبر داشتن وجههی خیالی و ادبی در گفتمان عاشق و معشوق تقریباً برای همگان پذیرفته است، دوستی، محبت، وفاداری، خیانت، دروغ، دورویی، فضای عاشقانهای را میسازد که در تکتک زندگی افراد جامعه تجربه شدهاند. در داستان ویس و رامین رسمیّت یافتن وصال و ازدواج بین ویس و رامین میانجامد. ساختارشکنی از روابط اجتماعی که اجازهی هیچگونه تلاش فردی راحتی در حوزهی انتخاب همسر به افراد جامعه نمیدهد. شاعر از زبان و قول ویس دربارهی بیوفایی، بزدلی، بیشرمی و هوسرانی مردان سخنها میگوید و نتیجه میگیرد که حاصل شهوترانی و هوسرانی مردان چیزی جز بدبختی و بیچارگی و بیآبرویی زنان نمیباشد.
|