نویسندگان

چکیده مقاله

تاریخ جهانگشای تالیف علاءالدین عطا ملک محمد جوینی (۶۸۱-۶۲۳ ق)، تاریخ‌نگار و ادیب ایرانی است. این کتاب که به نام تاریخ جهانگشای جوینی معروف است، از کتاب‌های مرجع و کلاسیک در حوزه ی تاریخ ایران پس از اسلام و به ویژه دوران مغول شناخته می‌شود. در این کتاب به ماجرای حمله ی مغول به ایران نیز به تفصیل پرداخته شده است. این کتاب تا کنون از منظر زبانی و ادبی مورد مداقه و پژوهش فراوان قرار گرفته است اما چیزی که در باره ی این کتاب تا حدودی مغفول مانذه است بررسی گزارش های جوینی در باره ی حمله ی مغول به ایران از دیدگاهی غیر ادبی و زبانی است. ما در این پژوهش بر آن شدیم که ماجرای حمله ی مغول به ایران را بر اساس گزارش های جوینی بر پایه ی یک نظریه ی جدید جنگ بررسی کنیم. مساله ی اصلی این پزوهش که به روش توصیفی-تحلیلی به نگارش درآمده، علل شکست ایرانیان از مغولان است. همان طور که می دانیم خوارزمشاهیان که در آن زمان زمام امور را درایران بر عهداه داشتند پادشاهی قدرتمندی بودند که حتی یک رقیب جدی برای خلافت بغداد نیز به حساب می آمدند. اما مغولان مردمانی بیابان گرد بودند و می توان این پرسش را مطرح کرد که علت یا علل شکست ایرانیان از مغولان چه بوده؟ و آیا می توان این شکست را با تکیه بر دیدگاه های جدید جنگ بررسی و تحلیلی و تبیین کرد. اهمیت این پژوهش از آن روست که به متنی کهن و تاریخی از نگاه اندیشمندی جدید به نام کلاوزویتس (۱۸۳۱-۱۷۸۰) پرداخته است و دیدگاه او را به عنوان الگویی برای بررسی علل شکست ایرانیان از مغولان در نظر گرفته است.