نویسندگان

چکیده مقاله

در شاهنامه و دیگر سروده های حماسی، که بازتاب اسطوره ها،زندگی جوامع بدوی و کهن ایرانیان است، حیوانات و سایر جانوران از اهمیت والایی برخوردارند و از ویژگی ها و جایگاه عادی خود خارج می شوند. اسطوره هایی که حقایقی از اندیشه ها و افکار مردم نخستین هستند که با داستان های مختلف درآمیخته و به صورت نمادین و رمزگونه بیان شده است. رخدادهای حماسی معمولا حاصل پیوند این اسطوره ها با تاریخ است. از میان جانوران «عقاب » یکی از نقش آفرینان است که در شاهنامه فردوسی و دیگر سروده های حماسی، از آن نام برده شده و مضامین و بن مایه هایی به خود اختصاص داده است. این نوشتار برآن است که جایگاه عقاب دراسطوره ها و تمدن گذشته و همچنین در گرانقدرترین اثرحماسی ، شاهنامه و پنج سروده ی حماسی دیگر( گرشاسب نامه، کوش نامه ،بهمن نامه ، بانوگشسب نامه و برزونامه) مورد بررسی قرار داده و مهمترین بن مایه های اساطیری-حماسی وآیینی این جانور استخراج، طبقه بندی و تحلیل نماید.این بن مایه ها عبارتند از: معنای واژگانی و نمادین عقاب، جایگاه عقاب در اسطوره ها و ایران باستان ، عقاب به عنوان نام عام ؛ توتم عقاب ، عقاب و گیاه بی مرگی ، پر عقاب ، عقاب زرین ، ایزدان و عقاب، ، دشمنی اساطیری عقاب و مار.