نویسندگان

چکیده مقاله

كنش گفتاری یكی از مبانی ایجاد ارتباط كلامی در آثار ادبی است. نظریه «کنش گفتاری» یکی از مباحث مهم تحلیل گفتمان در حوزه زبان شناسی به شمار می رود که در ابتدا توسط «آستین» مطرح شد و سپس «سرل» طبقه بندی پنج گانه ای را برای آن ارائه داد. بر مبنای این نظریه‌، مبادله‌ی اطلاعات در قالب ساختار و كنش های گفتار صورت می‌پذیرد که با تمركز بر آن ها در یك متن، می‌توان وضعیت و موقعیت اجتماعی اشخاص موجود در اثر را تحلیل كرد و لایه های پنهان شخصیت های آن را بهتر شناخت. جزیره سرگردانی اثر سیمین دانشور كنش‌های گفتاری قابل ملاحظه‌ای دارد که با توجه به جنسیت اشخاص متفاوت است. در مقاله‌ی حاضر تلاش شده است تا بر مبنای نظریه كنش‌های گفتاری سرل، گفتارها استخراج، طبقه بندی و سپس به تبیین و تحلیل گفتار زنان و مردان موجود در این رمان پرداخته شود. در این میان ارتباط كنش‌های گفتاری با وضعیت اجتماعی اشخاص موجود در اثر نیز سنجیده شده است. نتایج به دست آمده از این بررسی نشان می‌دهد كه میان زنان و مردان در جامعه‌ی معرفی شده در جزیره سرگردانی نابرابری‌های جنسیتی وجود دارد که موجب ایجاد نارضایتی و یا سرخوردگی در شخصیت های زن داستان شده است و این امر همواره نقش زنان در جامعه را نقشی انفعالی و کمرنگ معرفی می کند. به گونه ای که به نظر می رسد جامعه از داشتن زنانی روشنفکر و باسواد محروم است. بنابراین کنش‌گفتاری شخصیت های داستان با هدف و مقصود گوینده ی آن ها متناسب و همگون است.