نویسندگان

چکیده مقاله

پرداختن به پدیده کنش و نظریه های مربوط به آن در جامعه شناسی موردتوجه گسترده است. اما تحلیل و بررسی کنش شخصیت ها به‌گونه‌ای خاص در منظومه های داستانی اغلب موردبحث قرار نگرفته است. هدف اصلی مقاله تبیین و بررسی کنش عقلانی معطوف به هدف موردنظر ماکس وبر (1864- 1920) برای نشان‌دادن چگونگی و همچنین شکل گیری حوادث بر اساس این کنش در شخصیت اصلی داستان عاشقانۀ همای و همایون خواجوی کرمانی است. درواقع اهمیت نگاه خواجو به ویژگی های کنش فعال، نیروی انگیزشی هدف و عمل در شخصیت همای، با درک وبر از کنش عقلانی معطوف به هدف همسو و قابل‌بررسی است. همچنین این پژوهش یک سؤال اساسی را مطرح می کند که: مؤلفه های اساسی کنش عقلانی در شخصیت همای چیست؟ در این نوشتار به روش تحلیلی - توصیفی و با نگاه به نظریه کنش اجتماعی ماکس وبر (۱- عقلانی معطوف به هدف ۲- عقلانی معطوف به ارزش ۳- عاطفی یا انفعالی ۴- سنتی) بر تبیین و آگاهی از ویژگی های کنش عقلانی شخصیت همای (کنش، وسیله و هدف) تمرکز دارد. به‌این‌ترتیب، این استدلال به دست می آید که در این کنش عقلانی، رابطه بین شخصیت و کنش، در دگرگونی و تغییر حوادث داستان تأثیرگذار بوده و تثبیت می شود.