نویسندگان

چکیده مقاله

کاربرد احادیث در اکثر متون (قدیمی) نویسندگان ادب فارسی، به دلیل اهمیت بیان مفاهیم به وضوح قابل رؤیت است. کتاب‌ نفثه‌المصدور شهاب‌الدّین زیدری نسوی (628-617 ﻫ .ق) یکی از برجسته‌ترین متون تاریخی- ادبی در عصر خوارزمشاهی است، در این اثر حدیث در کنار آیات قرآنی، اشعار و امثال عربی، جایگاه ویژه‌ای دارد. نسوی در قسمت‌های مختلف کتاب به انواع مختلف به استشهاد و اقتباس از آیات و احادیث استمداد جسته، وقایع‌نگاری خود را توسط آن‌ها مستند و مستدل نموده است. در این مقاله تلاش شده با روش توصیفی- تحلیلی از طریق بررسی لفظی و محتوایی اثر، به این سؤال پاسخ داده شود، آیا ‌نسوی برای محکم کردن واگویه‌های حُزن‌انگیز خویش در اثبات خیانت‌های کارگزاران جلال‌الدّین خوارزمشاه هنگام هجمه مغولان، به احادیث استناد کرده است؟ ضمن تعیین سرچشمه‌های ذهنی نسوی در برخورد انفعالی با مصیبت هجوم مغول، ترسیم‌ همبسته‌های‌ مضمونی خیانت‌های کارگزاران همراه با شبکه‌ تصویری آن و تطبیق‌ با شاخصه‌های‌ چگونگی‌ اقتباس از احادیث به تحلیل مضمون‌های تاریخی پایان دوره خوارزمشاهی، می‌پردازد. ضمن اینکه شناسایی دیدگاه‌ها و آموخته‌های مضامین تاریخی‌ نفثه‌المصدور، به خواننده مدد می‌رساند بتواند احادیث را به راحتی از اقوال و امثال که غالباً‌ در حین خواندن متن با یکدیگر خلط می‌شوند، تمیز دهد.